Như thế nào để có một hệ thống âm thanh hay? Đó chính là ngoài việc lựa chọn đúng thiết bị phối ghép hợp nhau còn phải kể đến cách thiết kế, bố trí, sắp xếp sao cho hệ thống âm thanh đó có thể phát huy tối đa chất lượng truyền tải. Cùng EV Group tìm hiểu các nguyên tắc thiết kế bố trí phòng nghe nhạc.

Cách thiết kế, bố trí phòng nghe nhạc

Hạn chế tối đa các rung chấn ảnh hưởng đến thiết bị phát nguồn

Bạn nên bố trí loa càng xa các thiết bị nguồn cáng tốt, do những thiết bị như đầu CD, DVD, đầu đĩa than nhạc vốn đã rất “nhạy cảm” với các rung động. Khi bạn đặt loa quá gần, các sóng âm vô hình trở thành những tác nhân ngoại chấn. Điều này làm ảnh hưởng đến sự chuyển động của mâm quay, mắt đọc, làm thay đổi sắc âm, gây hiện tượng méo tiếng.

Một hệ thống âm thanh được xem là set-up đúng cách khi nó thể hiện được một bức tranh âm thanh cân đối. Trong đó, bạn có thể cảm nhận các nghệ sĩ như đang đứng trước mặt vị trí nhạc cụ, độ sâu của không gian phát nhạc.

Đặt vị trí nghe tốt nhất và không gian trình diễn

Vị trí nghe tốt nhất trong phòng nghe nhạc là nơi mà cường độ tín hiệu âm thanh từ loa đến tai của bạn mạnh hơn (hoặc ít nhất là bằng) với những sóng âm phản hồi từ trần, tường và sàn. Vì thế, cách thức đơn giản nhất để tiếp cận âm thanh trực tiếp là bạn có thể di chuyển vị trí ngồi đến gần loa hơn. Khi đó tai bạn có thể tiếp nhận đúng phân lượng giữa âm thanh trực tiếp và gián tiếp (phản hồi). Nên hình âm hay không gian trình diễn sẽ được thể hiện chính xác theo đúng bản thu âm. Bạn sẽ cảm nhận tốt hơn về độ sâu và độ rộng của không gian trình diễn.

Tránh ra xa những bức tường

Một trong những quy tắc khá cổ điển, nhưng vẫn được các chuyên gia âm thanh nhắc đi nhắc lại khi tư vấn set-up hệ thống âm thanh đó là tránh xa những bức tường. Các bức tường ở góc nhà, gầm cầu thang sẽ là những vị trí tạo nên sự tăng cường bass, gây méo tiếng.

Để tránh việc cộng hưởng phòng nghe và đảm báo dù khoảng cách thời gian giữa sóng trực tiếp và sóng phản hồi đến tai ban, hệ thống loa phải được đặt ở vị trí thoáng, không bị gò ép bởi những bức tường hoặc những vật có tiết diện lớn. Tương tự như ở vị trí ngồi, bạn không nên ngồi quá gần tường sau, bạn hãy ngồi cách tường bên tối thiểu là 1 mét. Nếu bạn ngồi gần tường, tai bạn sẽ nhận toàn những sóng phản hồi từ các bức tường, điều này làm mất tính trung thực của âm thanh.

Tránh cộng hưởng phòng nghe nhạc

Mỗi loa trong hệ thống có thể gây nên sự cộng hưởng trùng với cộng hưởng phòng nghe gây nhiễu âm. Cộng hưởng phòng xảy ra ở ba hướng của phòng nghe, theo chiều ngang, cao, và chiều sâu của phòng. Mức độ cộng hưởng ở chiều ngang, cao hay thấp tùy thuộc vào khoảng cách giữa loa và hai tường bên. Tương tự như vậy, cộng hưởng chiều sâu phụ thuộc vào khoảng cách giữa loa và hai mặt tường trước sau. Để tối ưu hóa, bạn nên hướng mặt loa vào vị trí ngồi nghe thành hình tam giác với một góc 15 độ (so với trục song song tường bên), điều này giúp giảm thiểu hiện tượng cộng hưởng phòng, đặc biệt là đối với phòng nghe có quá nhiều tiếng bass (bị dội bass). Trong trường hợp âm dội vẫn còn, bạn có thể nâng góc lao lên khoảng 20 độ.

Sử dụng vật liệu tiêu âm phòng nghe

Để giảm thiểu cộng hưởng phòng và sự méo tiếng do sóng âm phản hồi, bạn có thể sử dụng thêm các vật liệu tiêu âm. Không nên để trống hai bên tường, thay vào đó, bạn có thể dùng kệ sách, kệ đĩa hoặc gia công các hộp tán âm bằng gỗ. Lót thảm, dùng thêm màn hoặc sử dụng mousse cách âm dán lên tường và trần. Lưu ý, cộng hưởng theo chiều cao và sóng đứng có ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng âm thanh nên tốt nhất bạn nên xử lý trần bằng mousse. Chi phí cho việc cách âm trần cũng không quá cao. Nếu chưa có điều kiện, bạn có thể chỉ thi công khoảng diện tích ở giữa trần với chiều ngang 1,5 đến 2 m chạy dài đến cuối tường sau.

Kiểm tra độ cộng hưởng của phòng

Cách đơn giản nhất để kiểm tra mức độ tiêu âm phòng nghe là vỗ tay. Nếu tiếng vang kéo dài thì có nghĩa là phòng tiêu âm chưa tốt.

Khoảng cách từ vị trí nghe đến hai loa phải bằng nhau

Hãy đo lại khoảng cách từ vị trí ngồi nghe đến hai loa để đạt được hiệu quả trình diễn stereo và không gian sân khấu tốt nhất – khoảng cách này phải bằng nhau. Nếu sử dụng thảm, bạn nên dùng bút lông đánh dấu luôn vị trí nghe để khỏi phải đo lại mỗi khi vệ sinh sàn, thảm.

Không đặt loa song song với cạnh tường

Mặc dù đã đề cập ở nguyên tắc trước là nên set-up loa hướng vào vị trí người nghe một góc từ 15 đến 20 độ, tuy nhiên một số sách hướng dẫn đặt loa bán trên thị trường vẫn mô tả cách bố trí loa song song với cạnh trường. Cách này chính ra rất dễ gây cộng hưởng phòng. Các chuyên gia khi test thông số kỹ thuật của loa như dải tần, độ nhạy…đều hướng loa ở một góc 15 độ vào micro test thì không có lý do gì để không tuân theo quy tắc này.

Giảm trầm ở loa có thiết kế bass refle, lỗ hơi phía sau

Đối với loa có thiết kế bass reflex lỗ hơi phía sau, nếu sau khi thực hiện các nguyên tắc trên mà bass vẫn bị dư thì bạn có thể sử dụng một tấm vải cũ, hoặc mousse xốp chèn vào lỗ hơi. Làm như vậy bạn sẽ giảm được khoảng từ 30 đến 50 Hz cộng hưởng của thùng loa.

Giảm chói ở dải cao

Một thủ thuật nhỏ để giảm những âm treble bị chói đó là bạn hãy thử với một tấm thảm lót sàn. Không dùng loa thiết kế bass reflex ở phòng nghe nhạc có diện tích bé, nhỏ

Theo những nguyên tắc trên, việc trang bị loa có thiết kế bass reflex trong phòng nghe có diện tích nhỏ là một điều nên tránh. Ở phòng nhỏ, khoảng cách giữa tường trước, tường sau nhỏ nên tần số cộng hưởng sẽ rất dễ trùng với tần số của loa, nhất là thiết kế bass reflex. Nhưng nếu đã trang bị một đôi, bạn hãy dùng những nguyên tắc đã kể trên để giảm cộng hưởng.

Lưu ý độ cao của loa treble và độ cao của tai 

Khi lắp đặt hệ thống âm thanh, bạn nên chú ý độ cao của loa treble phải ngang với độ cao của tai người ở vị trí nghe. Điều này giúp làm tăng không gian trình diễn và độ mở của sân khấu.